Το Ιωβηλαίο Έτος. Βιβλικό μοντέλο για μια νέα οικονομική πολιτική;
Η οικονομική κρίση που έπληξε τον δυτικό κόσμο από το 2008 και μετά, έχει οδηγήσει κάποιους επιστήμονες στο να αμφισβητούν τις βάσεις του οικονομικού μοντέλου που επικρατεί στην εποχή μας και να ψάχνουν εναλλακτικές ιδέες και λύσεις. Μια απ΄αυτές ίσως να είναι το μοντέλο του Ιωβηλαίου Έτους που προσφέρει η Βίβλος.
Το Ιωβηλαίο έτος είναι το έτος όπου κλείνουν επτά κύκλοι επταετιών (σαββατικών χρόνων), που σύμφωνα με τους κανονισμούς της Παλαιάς Διαθήκης είχε επίπτωση στην ιδιοκτησία και τη διαχείριση γης στα βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα. Δεν είναι σαφές αν επρόκειτο για την 49η χρονιά (το τελευταίο έτος των επτά σαββατικών κύκλων), δηλαδή για το ίδιο το σάββατο των σαββατικών ετών, ή για την πεντηκοστή χρονιά που ακολουθεί. Οι βιβλικοί κανόνες που αφορούν στα σαββατικά έτη εξακολουθούν να τηρούνται από κάποιες θρησκευτικές ομάδες Εβραίων σήμερα, αλλά η ιδέα του Ιωβηλαίου έτους και οι ανάλογοι κανονισμοί δεν έχουν αποτελέσει σοβαρή παράμετρο στις οικονομικές επιστήμες μέχρι σήμερα.
Το Ιωβηλαίο έτος αναφέρεται κυρίως στη γη, στην ιδιοκτησία καθώς και στα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Όπως και σε πολλούς άλλους πολιτισμούς, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας αναφορικά με τις εκτάσεις, τους δούλους και τους υπαλλήλους, ήταν λιγότερο απόλυτα σε σχέση με άλλα περιουσιακά δικαιώματα, όπως τα εργαλεία και τα αντικείμενα τέχνης.
Στο Λευιτικό ο Θεός μιλάει στον Μωυσή ως εξής: «Θέλετε αγιάσει το πεντηκοστόν έτος και θέλετε διακυρήξει άφεσιν εις την γήν προς πάντας τους κατοίκους αυτής. Ούτος θέλει είσθαι ενιαυτός αφέσεως εις εσάς. Και θέλετε επιστρέψει έκαστος εις το κτήμα αυτού και θέλετε επιστρέψει έκαστος εις την οικογένειαν αυτού» (25,10 μετάφραση Βάμβα). Είναι βιβλική η απαίτηση, το Ιωβηλαίο έτος να αντιμετωπίζεται ως σαββατικό έτος, με την απαιτούμενη αγρανάπαυση, αλλά και την υποχρεωτική επιστροφή όλων των περιουσιών στους αρχικούς ιδιοκτήτες ή τους κληρονόμους τους (εκτός από τα σπίτια των λαϊκών εντός των πόλεων) καθώς και την απελευθέρωση όλων των υπηρετών.
«Η γή δεν θέλει πωλείσθαι εις απαλλοτρίωσιν. Διότι ιδική μου είναι η γή, διότι σεις είσθε ξένοι και πάροικοι έμπροσθέν μου» (Λευιτικό 25,23 μετάφραση Βάμβα). Οι βιβλικοί κανονισμοί καθιερώνουν τη μέτρηση των σαββατικών ετών και των ετών του Ιωβηλαίου τα οποία θα άρχιζαν να μετρούνται τη στιγμή που ο λαός Ισραήλ θα εγκαθίστατο στη γη της επαγγελίας, τη Χαναάν. Οι νόμοι περί Ιωβηλαίου απαγόρευαν την αποτελεσματική πώληση γης ως απλή αμοιβή, η οποία μπορούσε να εκμισθωθεί όχι περισσότερο από 50 χρόνια. Οι βιβλικοί κανονισμοί καθόριζαν συνεπώς την τιμή γης ανάλογα με τα χρόνια πριν το Ιωβηλαίο, δηλαδή φθηνότερη όσο η ηλικία της βρισκόταν κοντά στο Ιωβηλαίο. Η Αγία Γραφή υποστηρίζει ότι το Ιωβηλαίο καθιερώθηκε, επειδή η γη ανήκει στον Κύριο και οι τωρινοί «κάτοχοί» της δεν είναι παρά πάροικοι (ενοικιαστές), συνεπώς δεν πρέπει να πωλείται για πάντα. Αυτό το σύστημα ιδιοκτησίας ακολουθείται στην Βρετανία, όπου πολλές αγοραπωλησίες γίνονται σε βάση 99 χρόνων. Η Βίβλος αναφέρει επίσης ότι οι Ισραηλίτες ήταν οι υπηρέτες του Θεού, κάτι που οι Ισραηλίτες εξελάμβαναν ως δικαιολογία για την απελευθέρωση των δούλων κατά το Ιωβηλαίο, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα πως ο άνθρωπος δεν πρέπει να έχει δύο κυρίους, και επομένως οι συμπολίτες τους, ως υπηρέτες του Θεού, δεν θα πρέπει να είναι υπηρέτες ανθρώπων.
Παράδειγμα ενός think tank εμπειρογνωμόνων είναι το Jubilee Centre στο Καίμπριτζ της Βρετανίας το οποίο διερευνά ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών θεμάτων, με σκοπό να προσφέρει μια θετική απάντηση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν άτομα, κοινότητες και φορείς για τη χάραξη πολιτικής για τον εικοστό πρώτο αιώνα υπό το πρίσμα μιας ευδιάκριτης πίστης.
Σχετικές μελέτες (Cambridge Papers) θα βρεί κανείς στην ιστοσελίδα του κέντρου.
Το Ιωβηλαίο έτος είναι το έτος όπου κλείνουν επτά κύκλοι επταετιών (σαββατικών χρόνων), που σύμφωνα με τους κανονισμούς της Παλαιάς Διαθήκης είχε επίπτωση στην ιδιοκτησία και τη διαχείριση γης στα βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα. Δεν είναι σαφές αν επρόκειτο για την 49η χρονιά (το τελευταίο έτος των επτά σαββατικών κύκλων), δηλαδή για το ίδιο το σάββατο των σαββατικών ετών, ή για την πεντηκοστή χρονιά που ακολουθεί. Οι βιβλικοί κανόνες που αφορούν στα σαββατικά έτη εξακολουθούν να τηρούνται από κάποιες θρησκευτικές ομάδες Εβραίων σήμερα, αλλά η ιδέα του Ιωβηλαίου έτους και οι ανάλογοι κανονισμοί δεν έχουν αποτελέσει σοβαρή παράμετρο στις οικονομικές επιστήμες μέχρι σήμερα.
Το Ιωβηλαίο έτος αναφέρεται κυρίως στη γη, στην ιδιοκτησία καθώς και στα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Όπως και σε πολλούς άλλους πολιτισμούς, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας αναφορικά με τις εκτάσεις, τους δούλους και τους υπαλλήλους, ήταν λιγότερο απόλυτα σε σχέση με άλλα περιουσιακά δικαιώματα, όπως τα εργαλεία και τα αντικείμενα τέχνης.
Στο Λευιτικό ο Θεός μιλάει στον Μωυσή ως εξής: «Θέλετε αγιάσει το πεντηκοστόν έτος και θέλετε διακυρήξει άφεσιν εις την γήν προς πάντας τους κατοίκους αυτής. Ούτος θέλει είσθαι ενιαυτός αφέσεως εις εσάς. Και θέλετε επιστρέψει έκαστος εις το κτήμα αυτού και θέλετε επιστρέψει έκαστος εις την οικογένειαν αυτού» (25,10 μετάφραση Βάμβα). Είναι βιβλική η απαίτηση, το Ιωβηλαίο έτος να αντιμετωπίζεται ως σαββατικό έτος, με την απαιτούμενη αγρανάπαυση, αλλά και την υποχρεωτική επιστροφή όλων των περιουσιών στους αρχικούς ιδιοκτήτες ή τους κληρονόμους τους (εκτός από τα σπίτια των λαϊκών εντός των πόλεων) καθώς και την απελευθέρωση όλων των υπηρετών.
«Η γή δεν θέλει πωλείσθαι εις απαλλοτρίωσιν. Διότι ιδική μου είναι η γή, διότι σεις είσθε ξένοι και πάροικοι έμπροσθέν μου» (Λευιτικό 25,23 μετάφραση Βάμβα). Οι βιβλικοί κανονισμοί καθιερώνουν τη μέτρηση των σαββατικών ετών και των ετών του Ιωβηλαίου τα οποία θα άρχιζαν να μετρούνται τη στιγμή που ο λαός Ισραήλ θα εγκαθίστατο στη γη της επαγγελίας, τη Χαναάν. Οι νόμοι περί Ιωβηλαίου απαγόρευαν την αποτελεσματική πώληση γης ως απλή αμοιβή, η οποία μπορούσε να εκμισθωθεί όχι περισσότερο από 50 χρόνια. Οι βιβλικοί κανονισμοί καθόριζαν συνεπώς την τιμή γης ανάλογα με τα χρόνια πριν το Ιωβηλαίο, δηλαδή φθηνότερη όσο η ηλικία της βρισκόταν κοντά στο Ιωβηλαίο. Η Αγία Γραφή υποστηρίζει ότι το Ιωβηλαίο καθιερώθηκε, επειδή η γη ανήκει στον Κύριο και οι τωρινοί «κάτοχοί» της δεν είναι παρά πάροικοι (ενοικιαστές), συνεπώς δεν πρέπει να πωλείται για πάντα. Αυτό το σύστημα ιδιοκτησίας ακολουθείται στην Βρετανία, όπου πολλές αγοραπωλησίες γίνονται σε βάση 99 χρόνων. Η Βίβλος αναφέρει επίσης ότι οι Ισραηλίτες ήταν οι υπηρέτες του Θεού, κάτι που οι Ισραηλίτες εξελάμβαναν ως δικαιολογία για την απελευθέρωση των δούλων κατά το Ιωβηλαίο, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα πως ο άνθρωπος δεν πρέπει να έχει δύο κυρίους, και επομένως οι συμπολίτες τους, ως υπηρέτες του Θεού, δεν θα πρέπει να είναι υπηρέτες ανθρώπων.
Παράδειγμα ενός think tank εμπειρογνωμόνων είναι το Jubilee Centre στο Καίμπριτζ της Βρετανίας το οποίο διερευνά ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών θεμάτων, με σκοπό να προσφέρει μια θετική απάντηση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν άτομα, κοινότητες και φορείς για τη χάραξη πολιτικής για τον εικοστό πρώτο αιώνα υπό το πρίσμα μιας ευδιάκριτης πίστης.
Σχετικές μελέτες (Cambridge Papers) θα βρεί κανείς στην ιστοσελίδα του κέντρου.
Σχόλια